Δίχως μπούσουλα

Ζούμε στην εποχή της καινοτομίας. Της εισαγωγής δηλαδή στην παραγωγή νέων ανακαλύψεων και μεθόδων, που μπορούν να συμβάλλουν καταλυτικά στην αύξηση και της παραγωγής και της ποιότητας. Εκεί κρίνεται το παιχνίδι εδώ και δεκαετίες με την Ελλάδα σε θέση ουραγού. Να παρακολουθεί τις εξελίξεις με το κυάλι και να φτάνει στο σημείο να κάνει εισαγωγή τεχνογνωσίας από τη Γερμανία ακόμα και στα φωτοβολταϊκά. Οι φοιτητές που φιλοδοξούν να κάνουν μεταπτυχιακό και διδακτορικό ψάχνουν στα τυφλά, ενώ το σύνολο των καθηγητών επιμένουν να τους ωθούν στον κλάδο των ηλεκτρονικών υπολογιστών, εκεί που η Φινλανδία απέχει από μας έτη φωτός. Ετσι, δίχως πρόγραμμα και στόχευση. Δίχως έναν μπούσουλα ικανό να βάλει δυναμικά τη χώρα στο παιχνίδι. Θα μπορούσε κανείς να αντιτείνει ότι το ερευνητικό έργο των τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν πρέπει να καθοδηγείται, πολλώ δε μάλλον να ποδηγετείται. Δεν θα είχε άδικο. Δεν είναι δυνατόν όλα να εντάσσονται στη λογική της χρησιμοθηρίας, που έχει ακυρώσει σε μεγάλο βαθμό την ελληνική Παιδεία.

Μα, από την άλλη δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχουν κάποιες γενικές κατευθυντήριες γραμμές που θα μπορούσαν να ωθήσουν το έργο των επιστημόνων σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις και επιλογές στρατηγικού χαρακτήρα για τη χώρα, όπως για παράδειγμα η εκμετάλλευση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που είναι εκεί έξω και μας καλούν να κάνουμε τα στοιχειώδη. Ούτε είναι δυνατόν το έργο αυτό να μένει μόνο σε επίπεδο θεωρητικών προσεγγίσεων και να μην περνά στην πράξη.

Όπως προκύπτει από την έκθεση «Science, Technology and Industry Outlook 2010» του ΟΟΣΑ, η χώρα μας βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλή θέση σε ό,τι αφορά τις ακαθάριστες εθνικές δαπάνες στην έρευνα και την ανάπτυξη (1998-2008), οι οποίες μετά βίας ξεπερνούν το 0,5% του ΑΕΠ, και καθίσταται τέταρτη από το τέλος στην σχετική λίστα. Ως μέτρο σύγκρισης είναι ενδεικτικό ότι ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται στο 2%, ενώ το πρωτοπόρο Ισραήλ προσεγγίζει το 5% του ΑΕΠ. Οι επιδόσεις είναι ακόμη πιο χαμηλές στον ιδιωτικό τομέα, όπου η ένταση επένδυσης των επιχειρήσεων στην έρευνα και την ανάπτυξη κυμαίνεται μόλις στο 0,16% του ΑΕΠ, φέρνοντας έτσι την Ελλάδα στην δεύτερη θέση από το τέλος. Και όλα αυτά όταν στην Ε.Ε. ο αντίστοιχος ρυθμός ξεπερνά το 1%, ενώ στο Ισραήλ το 4%.

Όταν οι αριθμοί λένε την αλήθεια.

Νίκος Σπιτσέρης