Επιστροφή στην επαρχία

Η κρίση οδηγεί χιλιάδες κατοίκους των πόλεων στην επαρχία και στη γεωργία. Σύμφωνα με έρευνα του υπουργείου Γεωργίας περίπου 1,5 εκατομμύριο Έλληνες πολίτες που ζουν σε μεγάλα αστικά κέντρα έχουν εκδηλώσει την επιθυμία να επιστρέψουν στα χωριά για να ασχοληθούν με τη γεωργία. Σύμφωνα δε με εκτιμήσεις, περί τους 80.000 έχουν κάνει ήδη το πρώτο βήμα. Οι άνθρωποι αυτοί, στην πλειοψηφία τους τουλάχιστον, δεν έχουν αυταπάτες. Γνωρίζουν στον έναν ή στον άλλο βαθμό ότι η ενασχόληση με τη γη δεν είναι ούτε το πιο εύκολο, ούτε το πιο επικερδές επάγγελμα στον κόσμο, αλλά δεν έχουν άλλες επιλογές. Το κόστος ζωής στις πόλεις είναι πολλαπλάσιο, ενώ η επιστροφή στη γη καλλιεργεί προσδοκίες για μιαν άλλη ποιότητα ζωής.

Σε μια χώρα όντως ευρωπαϊκή και στοιχειωδώς οργανωμένη, η τάση αυτή θα οδηγούσε στην εκπόνηση ενός σχεδίου για την καλύτερη δυνατή διαχείρισή της. Διότι ναι μεν η ελεύθερη οικονομία επιτρέπει στον κάθε πολίτη απόλυτη ελευθερία επιλογών, αλλά από την άλλη ένα σύγχρονο κράτος δεν μπορεί να αδιαφορεί για τις επιλογές των πολιτών του. Καταρχήν, η μαζική επιστροφή στη γη και η γιγάντωση του πρωτογενούς τομέα δεν μπορεί να είναι σοβαρή απάντηση στα προβλήματα της εθνικής οικονομίας στον 21ο αιώνα. Η μείωση του αγροτικού πληθυσμού και η στροφή των εργαζομένων στον δευτερογενή, τριτογενή και τεταρτογενή τομέα της οικονομίας τον 20ο αιώνα δεν ήταν σχέδιο του σατανά, ούτε κάποιας περίεργης λέσχης με μανδύες και σπαθιά, αλλά το αναγκαίο και πολύ σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού της Ελλάδας. Αυτό το βήμα μπορεί να έγινε στρεβλά. Μπορεί να υπήρξαν υπερβολές. Αλλά περίπτωση επιστροφής της χώρας στην εποχή που η αγροτική οικονομία απασχολούσε το 90, το 70, το 50 ή το 30% του ενεργού πληθυσμού απλά δεν υπάρχει.

Μέρος της απάντησης στην κρίση και τα αδιέξοδα της ελληνικής οικονομίας μπορεί να είναι όντως η τόνωση του πρωτογενούς τομέα της οικονομίας, στην κατεύθυνση παραγωγής ποιοτικών αγροτικών προϊόντων σε συνδυασμό με τον τουριστικό τομέα, καθώς και με εταιρίες που θα στραφούν στην προβολή και προώθησή τους στις αγορές του κόσμου. Αλλά τούτο δεν μπορεί να γίνει στα κουτουρού. Ούτε μπορεί σε λίγα χρόνια να ξαναζωντανέψουν τα εγκαταλελειμμένα χωριά της επαρχίας. Διότι αν τούτο συνέβαινε θα δυστυχούσαν όλοι. Και οι νυν αγρότες, που παρεμπιπτόντως δεν ζουν με χρυσά κουτάλια, αλλά και οι νέοι.

Νίκος Σπιτσέρης