Κεκτημένα

Η αμηχανία και η ειλικρινής μεν φιλολογική δε συμπαράσταση που έτυχαν προχθές από το Δημοτικό Συμβούλιο Καβάλας οι λιμενεργάτες αναδεικνύει ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας: της δυσκαμψίας στις εργασιακές σχέσεις. Το μοντέλο που εφαρμόστηκε τις τελευταίες δεκαετίες ήταν αυτό του πλέγματος προστασίας των επαγγελματικών σχέσεων σε κάθε τομέα, έτσι που να διασφαλίζονται τα επαγγελματικά δικαιώματα ενός εκάστου από την αυθαιρεσία των εργοδοτών. Η κατεύθυνση δεν ήταν εσφαλμένη. Το σφάλμα έγινε στην υπερβολή.

Καταρχήν, τα κεκτημένα κάθε κλάδου δεν ήταν συνέπεια μιας ορθολογικής αξιολόγησης, που να αφορά την επικινδυνότητα ορισμένων εργασιακών χώρων ή κάποιες ειδικές συνθήκες και γνώσεις, αλλά εξαρτιόταν άμεσα από τη συνδικαλιστική ισχύ κάθε χώρου και τη διαστρεβλωμένη έννοια του κεκτημένου. Έτσι, το επίδομα επικίνδυνης εργασίας που δικαίως κέρδιζε για παράδειγμα ο εναερίτης της ΔΕΗ, που έπαιζε τη ζωή του κορώνα-γράμματα, μετακυλιόταν στον χαρτογιακά που κινδύνευε μόνο από το καθισιό. Οι υψηλοί μισθοί των πιλότων της Ολυμπιακής συμπαρέσυραν και τους μισθούς των καθαριστριών της εταιρείας, που αμείβονταν καλύτερα από γιατρούς. Τα επιδόματα των λιμενεργατών τους έδιναν το δικαίωμα σε ορισμένες περιπτώσεις να πληρώνουν αλλοδαπούς για τη χαμαλοδουλειά.

Ετσι, δημιουργήθηκε ένα περίεργο μοντέλο, εντελώς δυσκίνητο που απλά δεν ήταν δυνατόν να συνεχιστεί εσαεί και για τούτο δεν ευθύνονται τα νεοφιλελεύθερα γεράκια των Βρυξελλών, αλλά οι ελληνικές παθογένειες. Το πρόβλημα δεν είναι η αλλαγή του και η απώλεια των κεκτημένων λιμενεργατών, φαρμακοποιών, δημοσιογράφων και ούτω καθεξής. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η εκ των πραγμάτων επιβεβλημένη αλλαγή απαιτεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο μετάβασης σε μια νέα πραγματικότητα. Αλλά σχέδιο δεν υπάρχει ούτε στα χαρτιά. Το πρόβλημα με τους λιμενεργάτες εν προκειμένω δεν είναι αυτή καθεαυτή η απελευθέρωση του επαγγέλματός τους, αλλά ότι αυτή πιθανότατα θα σημάνει την εργασιακή και οικονομική τους εξαθλίωση. Εάν υπήρχε ένας μηχανισμός για την επανεκπαίδευση και επανειδίκευση όσων ενδεχομένως χρειαστεί να αλλάξουν επάγγελμα, πρόβλημα θα υπήρχε αφού ουδείς δέχεται να ξεβολευτεί, αλλά θα ήταν σαφώς άλλης τάξεως.

Στις αναπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες ένας εργαζόμενος μπορεί κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου να αλλάξει τρία, τέσσερα ή πέντε αντικείμενα, αλλά με αξιοπρεπείς μισθούς και κατοχυρωμένα ασφαλιστικά δικαιώματα. Στην Ελλάδα του σήμερα η απώλεια κεκτημένων σημαίνει κατά κανόνα φτώχεια και περιθωριοποίηση.

Νίκος Σπιτσέρης