Το Παλάτι και τα Μεταλλεία

Το «Παλάτι» και το συγκρότημα των Μεταλλείων στα Λιμενάρια δεν είναι απλά ένα ξεχωριστό μνημείο. Είναι μέρος της ταυτότητας του νησιού. Της ψυχής του. Η απαξίωσή του, όπως σημειώνει σε συνέντευξή του στην "ΕΒΔΟΜΗ" ο επίκουρος καθηγητής Πολεοδομίας στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου Νίκος Μπελαβίλας, καταδεικνύει το τρομακτικό έλλειμμα συνείδησης της αξίας του πολιτισμικού και ιστορικού περιβάλλοντος. Αυτό το στολίδι, που ρημάζει έρμαιο στη φθορά του χρόνου επί δεκαετίες στον λοφίσκο έξω από τα Λιμενάρια δεν είναι απλά ένα πανέμορφο κτίριο, που αποτελεί εμβληματικό δείγμα της αρχιτεκτονικής των κτιρίων διοίκησης και των διευθυντικών επαύλεων στις μεταλλευτικές αποικίες των νησιών του Αιγαίου. Στις 130 περίπου ενότητες ανάλογων μνημείων του Αιγαίου σώζονται μόλις τρεις περιπτώσεις τέτοιων κτιρίων. Η Έπαυλις-Διοικητήριο Σερπιέρι της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου, η Έπαυλις-Διοκητήριο Γκρώμμαν της Εταιρείας Σέριφος-Σπηλιαζέζα στο Μέγα Λειβάδι Σερίφου και το «Παλάτι» της Spiedel στα Λιμενάρια της Θάσου». Όπως επισημαίνει ο καθηγητής, το κτίριο αυτό παίζει κεντρικό ρόλο στην κατανόηση όλου του βιομηχανικού-μεταλλευτικού συμπλέγματος, γι αυτό και σε τέτοιες περιπτώσεις θεωρείται προβληματική η αποσπασματική ανάδειξη και απαράδεκτος ο «τεμαχισμός» του συγκροτήματος.

Η άποψη του κ. Μπελαβίλα είναι σαφής και ξεκάθαρη. Η αδήριτη αναγκαιότητα της διάσωσης και αναστήλωσης του «Παλατιού» δεν μπορεί να γίνει αποσπασματικά, ούτε στο πλαίσιο μιας άναρχης τουριστικής ανάπτυξης με στόχο το κέρδος. Διότι, το ζητούμενο δεν είναι να διασωθεί πάση θυσία το «Παλάτι», που –αλίμονο- επιβάλλεται να διασωθεί, αλλά τούτο να γίνει στο πλαίσιο όλου του μεταλλευτικού συγκροτήματος στο οποίο δεσπόζει. Ο κ. Μπελαβίλας προτείνει την ανάπτυξη ενός υπαίθριου μουσείου (open air museum), ενός γεωπάρκου η/και ενός μεταλλευτικού αρχαιολογικού πάρκου όπου το «Παλάτι» θα συνεχίζει να κατέχει τον βασικό εκπαιδευτικό, μουσειολογικό και ιστορικό ρόλο.

Ο πανεπιστημιακός τονίζει ότι το επιχείρημα της στατικής επάρκειας των μνημείων δεν μπορεί να οδηγεί στην άρον-άρον εκποίησή τους. Δεν έχει άδικο. Αλλά τούτο δεν επιτρέπει ούτε στιγμή τον εφησυχασμό και τη διαιώνιση της σημερινής κατάστασης, που θέτει σε άμεσο κίνδυνο το μνημείο. Λύσεις υπάρχουν, όπως η παραδειγματική ανάδειξη βιομηχανικών συγκροτημάτων από το Τεχνολογικό Ιδρυμα της Τράπεζας Πειραιώς, με εμφαντικά παραδείγματα το Μουσείο Μετάξης στο Σουφλί και το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου.

Ενδεχομένως, να υπάρχουν και άλλες λύσεις. Ένα είναι βέβαιο. Ότι το Παλάτι και τα Μεταλλεία δεν μπορούν να ρημάζουν εσαεί. Η διοίκηση του δήμου Θάσου οφείλει να αναλάβει τις ευθύνες της.