Αδιέξοδο στο ντούκου

Η μόνη ουσιαστική απάντηση στην κρίση είναι η ανάπτυξη. Η αλλαγή του αρνητικού ισοζυγίου μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, που στον καιρό του ξεσαλωμένου χάρτινου καπιταλισμού, ανατράπηκε πλήρως. Αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει ως δια μαγείας. Απαιτείται σχέδιο. Στρατηγική. Δεν είναι δυνατόν για παράδειγμα να επαναλαμβάνεται η σημασία της ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα και μάλιστα να διανέμονται με πανηγυρικούς τόνους αγροτεμάχια σε νέους για να τονωθεί η αγροτική ανάπτυξη και να δοθεί μια λύση στο εκρηκτικό πρόβλημα της ανεργίας και την ίδια στιγμή να υπάρχει ο κίνδυνος να μείνουν πολλά χωράφια άσπαρτα γιατί η αγορά έχει στερέψει από ρευστό με συνέπεια ούτε δάνεια να δίνονται, αλλά ούτε διευκολύνσεις να παρέχονται από την πλευρά των προμηθευτών. Η αξίωση της προκαταβολικής αποπληρωμής των αγροεφοδίων είναι απλά παράλογη. Δεν λειτουργεί. Μα, θα αντιτείνει κανείς πως τις δυο τελευταίες δεκαετίες εκατομμύρια ευρώ από κοινοτικές επιδοτήσεις έγιναν βίλες και θηριώδη τζιπ από αγρότες που όταν δεν είχαν τι να κάνουν έκλειναν τους δρόμους για να πιέσουν για περισσότερο εύκολο χρήμα.

Η ζωή όμως όπως και η οικονομία δεν προχωρούν δια της μεθόδους της ομφαλοσκόπησης. Πράγματι, έγιναν πολλά απαράδεκτα και στην εθνική οικονομία γενικά και στον αγροτικό τομέα ειδικότερα, που δεν πρέπει να επαναληφθούν, αλλά η λύση δεν μπορεί να δοθεί με την επισήμανση ξανά και ξανά των ίδιων λαθών. Έγιναν λάθη, χάθηκαν ευκαιρίες που ενδεχομένως δεν θα ξαναπαρουσιαστούν, μα στο μεταξύ κάτι πρέπει να γίνει. Ούτε η οικοδομή, ούτε ο αγροτικός τομέας μπορούν να προχωρήσουν με «ντούκου» πληρωμές. Αν δεν πέσει ρευστό στην αγορά, αν δεν βρεθεί τρόπος οι τράπεζες να αρχίσουν να χορηγούν και μάλιστα με χαμηλό τόκο, δάνεια για να κινηθούν οι επιχειρήσεις, η οικοδομή, οι αγρότες τίποτα δεν μπορεί να προχωρήσει. Ούτε παραγωγή θα υπάρξει, ούτε μείωση της ανεργίας, ούτε αλλαγή του αρνητικού ισοζυγίου παραγωγής-κατανάλωσης.

Απλώς, το σημείο καμπής μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης θα ορίζεται όλο και πιο χαμηλά με συνέπεια την εξαθλίωση των πολλών, την περαιτέρω διάλυση του παραγωγικού ιστού ώσπου πάνω στα συντρίμμια που θα έχουν απομείνει να έρθουν νέοι νταβατζήδες, που θα αγοράσουν έναντι πινακίου φακής.

Νίκος Σπιτσέρης